Łódź to miasto wszystkim znane ze słynnej ulicy Piotrkowskiej, o której przypomniał nam reżyser Andrzej Wajda w filmie „Ziemia obiecana”. Jednak niewielu z nas posiada wiedzę na temat Białej Fabryki Geyera w Łodzi, która odegrała ogromną rolę zarówno podczas powstawania filmu, ale przede wszystkim w historii naszego kraju.
Początki Białej Fabryki Geyera
Biała Fabryka Geyera znajduje się w Łodzi przy ulicy Piotrkowskiej 282. Jej nazwa pochodzi od założyciela fabryki Ludwika Geyera, który najpierw pracował w fabryce bawełny swojego ojca Adama Geyera w Neugerzdorf w Saksonii. Z uwagi na to, że w fabryce ojca interesy nie szły za dobrze, Geyerowie przeprowadzili się do Łodzi. W roku 1828 Ludwik Geyer zawarł umowę z Komisją Województwa Mazowieckiego, dzięki której otrzymał tereny budowlane, a w zamian miał utworzyć od 20-100 warsztatów tkackich i wybudować dom mieszkalny murowany w przeciągu roku. W 1833 Ludwik Geyer zakupił w Wiedniu i przywiózł do Łodzi maszynę walcową przeznaczoną do wielobarwnego drukowania perkali. Powstanie Białej Fabryki Geyera przy ulicy Piotrkowskiej 282/284, przypada na lata 1835-1838, kiedy to wybudował 4-kondygnacyjny otynkowany na biało gmach (Biała Fabryka). Swym wyglądem przypominał raczej ratusz, a jedynie wysoki komin świadczył o tym, że to fabryka.
W roku 1839 zakupił maszynę parową o mocy 60KM, którą sprowadził z zakładu braci Cockerill w Seraing w Belgii. Na cel ten zmuszony był zaciągnąć pożyczkę hipoteczną w Banku Polskim w kwocie ówczesnych 800 złotych polskich, zabezpieczoną zakładem. Wspomnieć należy, że maszyna ta była pierwszą tego typu w całym Królestwie Polskim. Kiedy produkcja włókiennicza rozwinęła się Ludwik Geyer postanowił założyć składy tkanin w celu ich eksportowania w Charkowie, Petersburgu, Kijowie, Rydze oraz Wilnie. Przez kolejne lata Biała Fabryka Geyera dobrze prosperowała, aż do roku 1854. Wówczas to doszło do pożaru, w wyniku którego ucierpiały tkalnia i drukarnia, a to z kolei przyczyniło się do utraty kredytu. Do tego w 1855 roku powstała konkurencyjna fabryka włókiennicza Karola Scheiblera, która w znacznym stopniu przyczyniła się do upadku Białej Fabryki Geyera.
Kolejny problem powstał z importem bawełny z Ameryki do Europy, kiedy w 1861 roku wybuchła wojna secesyjna. Wystąpił tzw, „głód bawełniany”, gdyż bawełna sprowadzana przez Geyera z Ameryki Północnej była specjalnej odmiany o określonych parametrach. To wszystko przyczyniło się do klęski i upadku fabryki Geyera.
Biała Fabryka Geyera dzisiaj
W dawnej fabryce mieści się obecnie Muzeum Włókiennictwa, gdzie znajdują się maszyny włókiennicze, zbiory i pamiątki. Ponadto Muzeum od roku 1982 organizuje Międzynarodowe Triennale Tkaniny, a na swoim terenie stworzył skansen, który zgromadził oryginalne budynki przeniesione z różnych miejsc w Łodzi. Biała Fabryka Geyera dzięki swojej architekturze wpisana jest do rejestru zabytków. Warto więc przyjechać do tego pięknego miasta, aby zwiedzić fabrykę, która jest nazywana perłą architektoniczną Łodzi.
