Władysław Reymont to ważna postać w historii polskiej kultury, ponieważ został uhonorowany literacką Nagrodą Nobla, czyli najważniejszym wyróżnieniem, jakie może spotkać pisarza. Z punktu widzenia Łodzi jest to zaś osoba ważna dlatego, że za jej sprawą w literaturze polskiej został uwieczniony wizerunek Łodzi fabrycznej, a także realia chłopskiego życia w pobliskich Lipcach. Sam autor tych literackich wizji urodził się nieco na południe od Łodzi, w Kobielach Wielkich, które obecnie pozostają w granicach województwa łódzkiego. Choć życie upływało mu w Warszawie i Krakowie, czas pisania swoich wielkich powieści Reymont spędzał w miejscach akcji snutych przez siebie historii, czyli w Łodzi i jej okolicach. Czynił tak zapewne dlatego, by móc z jak największą dokładnością odmalować specyfikę tych miejsc i zbudować jak najbardziej wiarygodne wizje. Był to niejako wymóg realizmu, czyli nurtu literackiego, w jaki wpisuje się twórczość Reymonta. Podobnie jak inni wielcy literaci tego okresu, pisarz na kartach swoich wielowątkowych powieści bardzo wiernie odmalował panoramę społeczną i obyczajową konkretnych wycinków polskiej rzeczywistości.
Łódź jako Ziemia Obiecana
Wystawienie portretu przemysłowej Łodzi z ostatnich dekad XIX wieku było zadaniem niełatwym, ponieważ miasto było najprężniej rozwijającym się ośrodkiem na skalę wszystkich ziem polskich, a co więcej stanowiło kulturową mozaikę, skupiając grupy wielu narodowości. Zamierzenie pisarza było więc bardzo ambitne i wymagało od niego uważnego zbierania materiałów, między innymi poprzez obserwację miejskiej rzeczywistości. Reymont przebywał tu w roku 1896, a do podjęcia tego literackiego wyzwania motywowała go dodatkowo pisarska rywalizacja z Wincentym Kosiakiewiczem, który również planował osadzić akcję swojej najnowszej powieści właśnie w Łodzi. Pomysłem Reymonta, by zyskać pretekst do wiarygodnego opisania trzech zasadniczych środowisk obyczajowych Łodzi, było uczynienie głównymi bohaterami trzech wspólników, z których każdy reprezentował inną narodowość. Powieść przedstawia więc losy Polaka, Karola Borowieckiego, Niemca, Maxa Bauma i Żyda, Moryca Welta – ich wspólne perypetie, jako właścicieli nowej fabryki tekstylnej oraz dziejów ich rodzin i najbliższych. Wydźwięk powieści jest co prawda gorzki, opisuje bowiem nowoczesne miasto jako przestrzeń dającą wielkie możliwości i rozbudzającą nadzieję, podobnie jak biblijna ziemia obiecana, ale w toku akcji okazuje się, że droga do ziemskiego szczęścia, równoznacznego materialnemu bogactwu, jest trudna i pełna pułapek. Pomimo tego, powieść Reymonta oddaje miastu tę zasługę, że wiernie odmalowuje realia życia wielokulturowego ośrodka przemysłowego, co dzięki rzetelności właściwej literackim realistom ma także wartość historyczną. Pewnego rodzaju uznaniem zasług literata i oddanie mu hołdu przez miasto, które opisał na kartach klasycznej już powieści, władze Łodzi włączyły wizerunek Reymonta w pomnikowy cykl Wielkich Łodzian, który zdobi całe miasto. Postać tego literata została umieszczona przy ulicy Piotrkowskiej, ukazując pisarza w znaczącej pozie: siedząc i trzymając w ręku notatnik zdaje się spoglądać z zamyśleniem przed siebie – jak gdyby gromadził materiały do pracy, a jednocześnie już zastanawiał się, jak ująć w słowa zdobyte inspiracje.
Portret kultury ludowej, godny Nobla
Nie tylko realia życia przemysłowców, starających się iść z duchem czasu i spełniać ambitne zamierzenia, wydawały się pisarzowi warte zanotowania. Wiele uwagi i znacznie więcej zapisanych stron pisarz poświęcił środowisku najniższej warstwy polskiego społeczeństwa, pisząc czterotomową powieść Chłopi. Atencja literata skierowana w tym kierunku i chęć bardzo dokładnego odmalowania ludowej rzeczywistości zgadzały się z prywatnymi sympatiami Reymonta, który postrzegał prosty lud jako skarbnicę uniwersalnych wartości, serce całego narodu, przechowujące jego tradycje, przywiązanego do nakazów religii. Powieść Reymonta, a także docenienie jej przez Akademię Szwedzką, uczyniły ze wsi Lipce symbol polskiej kultury ludowej. Od 1983 roku miejscowość oficjalnie przemianowano na Lipce Reymontowskie, a rok wcześniej założono tu Muzeum Etnograficzne, dokumentujące poprzez konkretne eksponaty realia życia tutejszych chłopów, z czasów końca XIX stulecia. Oczywiście placówka upamiętnia także postać samego literata, pozostając w posiadaniu pewnych pamiątek po jego osobie. Inną ciekawostką i śladem obecności Reymonta w Lipcach jest zachowany do dziś domek dróżnika, w którym pisarz mieszkał podczas prowadzenia prac nad swoim największym dziełem, w latach 1888-1891.
Źródło: Posypki cukiernicze
